NASA’nın uzay seyahati hakkında yaptığı çalışmalar neticesinde 2030 yılına kadar insanoğlunun başka bir gezene seyahat etmesi beklenmektedir. 1965 yılında Mars’a ilk uydunun gönderilmesinden bu zamana kadar yapılan çalışmalar sonucunda mesafenin çok fazla olması uzayda geçirilecek uzun süreli seyahatin getireceği olumsuzluklar ve Mars’a dair birçok bilinmeyen nedeniyle bu seyahatler gerçekleşememiştir. Bununla beraber gezegenler arası taşımacılık sistemleri üzerine çalışmalar devam etmektedir. Elon Musk’ın, ‘’Mars ortamının bitki yetiştirmek için uygun olduğunu (Mars’ın atmosferinde karbondioksit oranı %97’dir), bu nedenle oraya gidecek insanların kendi kendilerine yetmelerini sağlayacak bir sistemin kurulabileceğini’’ belirtmesi ilgili makalelerde yer almaktadır(1). Dünya’da çalışan elektronik cihazlar, uzay koşulları farklı olduğundan istenilen verimliliği göstermeyebilir. Özellikle başka bir gezegende bir yaşam ortamı kurmak amaçlamıyor ise üretilen cihazların uzaya veya başka bir gezegene gönderilmeden önce kendi gezegenimizde uzay veya gezegen şartlarına benzer koşullarda prototipler oluşturulmalıdır. Bununla beraber bilim insanlarının geleceğe yönelik hedeflerinden biri yaşanabilir gezegenleri keşfedip insanların yaşayabileceği bir hale getirmektir. Bu hedef için en uygun olduğu düşünülen gezegen Kızıl gezegen olarak adlandırılan Mars gezegenidir(2). Bu bağlamda Mars’ın sahip olduğu ortam koşulları hakkında bilgi sahibi olunması gerekmektedir. Mars ortamı araştırılarak yüzeydeki su miktarı, atmosferde ve kutup bölgelerinde buz halindeki karbondioksit düzeyi ve Mars toprağındaki nitrat miktarının bilinmesi gerekmektedir(3).
Mars gezegeninde yaşanabilir ortam koşulları sağlamak amacıyla öncelikli olarak besin kaynağına ihtiyaç bulunmaktadır. Yapılan çalışmalar sonucu elde edilen bilgilere göre alglerin tarımsal ürünlerle ve diğer sucul bitkilere kıyasla gelişim hızlarının yüksek olduğu ve değişen ortam koşullarına daha dayanıklı olduğu belirtilmektedir(4). Ayrıca ilgili makaleler incelendiğinde deniz yosunlarının yüksek bir besin değerine sahip olduğu ve protein, yağ ve suda çözünür lif içeriği ile birlikte demir, magnezyum, potasyum ve çinko gibi mineraller bakımından zengin olduğu bilinmektedir. Ayrıca algler vitamin K, Vitamin E, riboflavin, tiamin, niasin gibi vitaminleri içermektedir. Alglerin uygun şartlar altında bir gün gibi kısa bir sürede ağırlıklarını 2-3 katına çıkarabilmeleri, üretimlerinin kolay ve ekonomik olması, yan etkilerinin bulunmaması gibi nedenlerle önemli bir besin kaynağı olabilmektedirler(5). İnsanoğlunun gereksinimleri düşünüldüğünde algler sadece besin kaynağı olarak değil başka ihtiyaçlar için de kullanılabilir. Özel olarak yetiştirilen algler ile üretilen biyodizel olarak kullanılabilir(6). Bununla beraber Mars’ta yaşayan kolonilerin ihtiyaçları düşünüldüğünde atıkların arıtılması algler tarafından sağlanabilir. Bu atıkların temizlenme prosesleri oksijenli bir ortamda gerçekleşir ve bu oksijenlendirme bazı algler tarafından sağlanır. Ayrıca temizlenmesi güç olan azot ve fosfor gibi bileşiklerin algler tarafından besin kaynağı olarak kullanılmaları, alglerin atıkların arıtımında kullanılabileceği manası taşımaktadır(7). Eğer mars gezegeninde kurulması planlanan kolonide bir hastalık ortaya çıkarsa kendi antibiyotiklerini de algler tarafından karşılayabileceklerdir. İlgili makaleler incelendiğinde Chlorellin antibiyotiği, yeşil alg türü olan Chlorella’dan elde edilmektedir. Ayrıca gram negatif ve gram pozitif bakterileri karşı efektif olan bazı antibakterial maddeler Ascophyllum nodosum, Rhodomela larix, Laminaria digitata, Pelvetia ve Polysiphonia’nın bazı türlerinden elde edilmektedir. Bunların yanısıra kahverengi ve diğer alglerden elde edilen bir çok ilaç tıp alanında kullanılmaktadır(8). Alglerin Mars’ta yetiştirilmesinin bir diğer önemi ise bitkilerden daha çok oksijen ürettiklerinden madde döngüsüne katkı sağlayacak olmalarıdır(9).
Kaynaklar:
- Yıldırım, B. (2018). Ağırlıksız Ortam ve Mars’a Yolculuk, Erişim Tarihi: 21.12.2018 http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/agirliksiz-ortam-ve-marsa-yolculuk
2- Bilim Genç. (2016). Mars Koşullarında hayatta Kalabilecek Canlılar, Erişim Tarihi:21.12.2018 http://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/mars-kosullarinda-hayatta-kalabilecek-canlilar
3- Nivens, S. (2018). Mars’tan Dünya Olur mu? ,Popular Science Dergisi, Sayı:78, Sayfa: 56-69
4- Parasyri,A., Papazi,A. , Stamatis,N. , Zerveas,S. , Avramidou, EV. , Doulis, AG. , Pirintsos, S. , Kotzabasis, K. , Lichen as Micro-Ecasystem: Extremophilic Behavior with Astrobiotechnological Applications, Astrobiology , 2018 Dec;18(12):1528-1542. doi: 10.1089/ast.2017.1789. Epub 2018 Oct 31.
5- Ünver Alçay, A. , Bostan, K. , Dinçel, E. , Varlık, C. , Alglerin İnsan Gıdası Olarak Kullanımı, Aydın Gastronomy, 1 (1):47-59, 2017.
6- Elcik, H. , Çakmakçı, M. , Mikroalg üretimi ve mikroalglerden biyoyakıt eldesi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 32:3 (2017) 795-820.
7- Şen, B. , Koçer, M.A.T. , Alp, M.T. , Sönmez, F. , Yıldırım, V., Alglerin Atık Su Arıtımında Kullanılması, 7.Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 2-5 Eylül 2003, Elazığ.
8- Gazi Üniversitesi, Alglerin Kullanım Alanları, Erişim Tarihi:21.12.2018 http://w3.gazi.edu.tr/~tahir/alg/kullanim.htm
9- Mehmet, 4785, Madde Döngüleri Nelerdir? , Yayın Tarihi:07.03.2016, Erişim tarihi: 21.12.2018 http://www.yardimcikaynaklar.com/madde-donguleri-nelerdir/
asiyekarademir 